Lũ lụt tàn phá Miền Trung, thiên tai và nhân tai?

Ai đã từng sống, hoặc có dịp đi qua các tỉnh khúc ruột Miền Trung này; từ Quảng Nam, Quảng Ngãi, vào đến Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa; đều có thể nghe và nhớ hai câu lục bát truyền miệng, từ bao đời, có ý nhắc nhở nhau cảnh giác, phòng chống thiên tai, rằng: “Ông tha nhưng bà không tha / Chấn cho trận lụt hăm ba tháng mười”. (Hăm ba tháng mười mà bà con đồng bào Miền Trung nói ở đây là, tính theo lịch âm). Có nghĩa là, dù quy luật đã có sự xê dịch nào đó, nhưng trọng điểm của mùa mưa lũ, chủ yếu vẫn xảy ra vào thời điểm này. Năm nay cũng vậy, không có gì là bất ngờ, về yếu tố khách quan, của thời gian cả. Nhân dân các tỉnh Miền Trung, không chỉ kiên cường trong chiến đấu; mà còn kiên cường và giàu kinh nghiệm trong đấu tranh với thiên tai để tồn tại, trên một địa bàn thiên nhiên khắc nghiệt.
Với đặc điểm của một địa hình hiểm trở, phức tạp; sông ngắn, độ dốc cao, khi gặp mưa to, nước như từ trên mái nhà đổ hắt xuống, tạo nên dòng chảy mạnh. Tuy vậy, trước đây, khi rừng còn dày, có tác dụng cản ngăn dòng chảy hiệu quả, nên lũ về từ từ. Ngày nay, hệ thống rừng các tỉnh Miền Trung bị tàn phá nặng nề, do nhiều nguyên nhân, qua hệ thống truyền thông, ai cũng đã biết cả rồi. Có thể ví, mỗi lần có mưa lớn, nước lũ như một đội quân xâm lược hung hãn tràn về, không gặp lực lượng (cây rừng) ngăn chặn, hoặc chỉ cản trở yếu ớt, bởi rừng đã thưa thớt; nước lũ cứ thế tự do tung hoành, điên cuồng tàn phá, gây bao tai họa lớn, là đường nhiên.
Mấy ngày nay, qua hệ thống truyền thông, tôi được biết; đợt lũ quái ác này, đã tàn phá Miền Trung, một vùng đất nghèo, nặng nề và khốc liệt đến như thế nào; làm ai cũng phải nao lòng, đồng cảm với bà con “khúc ruột” này! Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, về thiệt hại ban đầu; đã có 41 người chết, 6 người mất tích và một số bị thương; về tài sản, đã có hàng chục vạn ngôi nhà bị ngập sâu, bị sập, bị cuốn trôi; hàng chục nghìn tấn thóc giống và lương thực dự trữ, bị trôi, bị hư hỏng; hàng chục vạn gia súc, gia cầm bị chết; hàng trăm tuyến đường giao thông dọc ngang, bị ngập ngâm lâu trong nước, bị sạt lở nặng; hàng chục cầu bị cuốn trôi; về mùa màng, cây cối, ngoài hàng nghìn hec-ta lúa và hoa màu, bị tàn phá nặng nề; phần lớn số giống đã mất, do bị nước cuốn trôi, gây khó khăn cho việc khôi phục lại sản xuất sau lũ; diện tích bị ngập quá rộng, sẽ ảnh hưởng khó khăn đến môi trường và dịch bệnh, sau khi lũ rút, rất đáng lo ngại. Nếu tính giá trị thiệt hại, chỉ tính riêng tỉnh Bình Định, cũng đã 1.800 tỉ đồng.
Đối với Miền Trung, đây thực sự cũng là trận lũ lịch sử; không chỉ về qui mô, mức độ bị tàn phá, bị thiệt hại to lớn trước mắt và lâu dài; mà tính lịch sử của nó lần này, làm dư luận quan tâm mạnh mẽ là; cùng với thiên tai, đó còn là có yếu tố nhân tai, do con người gây nên, chứ không chỉ tại Ông Trời; rước thêm họa vào cho hàng triệu người dân Miền Trung phải gánh chịu; đẩy số phận của bao con người ở đây, vào một hoàn cảnh sống thật quá ư khó khăn và mong manh. Vì sao nói đợt lũ này có yếu tố nhân tai? Bởi so sánh lượng mưa đo được của đợt lũ năm nay, chỉ từ 200 đến 400 ly. Trong khi đó, lượng mưa đo được của đợt lũ lịch sử năm 1999, là từ 600 đến 900 ly. Như vậy rõ ràng sự vô lý là, mưa không lớn, lại bị lụt to, và thiệt hại nghiêm trọng hơn. Đợt lũ này không phải ông trời làm hung, mà do chính con người ích kỷ và vô trách nhiệm gây ra, nên gọi nhân tai là chính xác. Nói về nhân tai, tức nói về yếu tố trực tiếp hay gián tiếp, do con người gây ra, đối với đợt lũ lịch sử này ở Miền Trung, thì có nhiều, chưa có điều kiện phân tích đầy đủ. Ví như nạn tàn phá rừng, nhất là rừng đầu nguồn, nghiêm trọng; rồi công tác quy hoạch phát triển thủy lợi, nhất là các công trình thủy điện, bừa bãi, tùy tiện, thiếu kiểm soát; và mỗi sai phạm trên những lĩnh vực này, không chỉ là thiếu kiến thức, thiếu hiểu biết; mà còn có cả bóng dáng lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm, gây thiệt hại không chỉ trông thấy cụ thể trước mắt, mà còn cả tương lai lâu dài của vùng này.
Sau đây, tôi chỉ xin đề cập riêng một loại nhân tai trực tiếp, là việc xả lũ của các công trình hồ đập thủy điện, trong khu vực có lũ, mà dư luận đang bức xúc, là tác nhân, là thủ phạm, là nhân tai , đã góp phần không nhỏ gây nên đợt lũ quái ác này; làm cho hàng vạn gia đình, hàng chục vạn con người Miền Trung, phải chịu khổ sở, điêu đứng; trong này có người đã sớm bị thiệt mạng một cách oan ức, bất ngờ, ngay từ những giờ đầu, khi mới có mưa to, lũ về. Bởi vì, trong khi lũ nguồn đang về, thì các hồ đập thủy điện trong khu vực này đồng loạt xả lũ, tạo nên cơn lũ kép khủng khiếp; làm cho đông đảo người dân trong vùng không kịp trở tay; buộc họ phải lựa chọn bỏ của chạy lấy người, chịu mất sạch tài sản mà cả đời chắt chiu gầy dựng nên. Thật là đau xót! Có những người nhiều tuổi, từng dày dạn trải nghiệm, mà cũng phải kinh ngạc, hoảng hốt, vì chưa bao giờ họ gặp lũ về nhanh đến thế, trong cuộc đời. Nhưng khi nghe biết rõ việc xả lũ bất ngờ của các công trình thủy điện, đã tạo nên lũ chồng lũ, thì họ vô cùng phẫn nộ. Lãnh đạo các địa phương, cũng tỏ ra bất bình cách làm vô trách nhiệm của các ông chủ quản lý vận hành các công trình thủy điện, vì lợi ích cục bộ, mà coi nhẹ tính mạng và tài sản của hàng vạn người dân trong khu vực, mà mình vốn được cưu mang. Theo báo Tuổi Trẻ Online, ra ngày 18/11, thì cụm từ “xả lũ”, đối với nhân dân Miền Trung, từ nay, đã trở thành nỗi ám ảnh. Còn báo Đà Nẵng, cũng số ra cùng ngày, thì cho rằng, đợt lũ lụt này, không hoàn toàn do thiên tai, mà được “tiếp sức” của cả con người. Như vậy đã rõ ràng, đợt lũ Miền Trung, có yếu tố nhân tai, đó chính là do việc xả lũ thiếu có sự tính toán, chỉ đạo chặt chẽ; hay nói một cách khác là, vô trách nhiệm đối với sinh mạng và đời sống của nhân dân trong khu vực.
Bây giờ, tôi xin dẫn chứng thêm vài số liệu cụ thể, của cơ quan đáng tin cậy, là Ban chống bão lụt Trung Ương; đến sáng ngày 17/11, có 13 hồ đập thủy điện cỡ lớn và vừa; ở khu vực, đã xả lũ, với lưu lượng như sau: Công trình Sông Tranh 2 xả: 2046m3/s; Đắk My 4A: 491m3/s; Sông Ba Hạ: 3400m3/s; Yaly: 740m3/s; Sê San3: 680m3/s; Sê San4: 912m3/s; Sê San4A xả: 1724m3/s…Trong khi trời đang có mưa rất to, thì hàng loạt hồ đập thủy điện lớn và vừa, đồng loạt xả lũ, làm cho tình hình ngập úng thêm nghiêm trọng, là đã rõ ràng. Điều đáng chê trách là, trong khi tính toán việc xả lũ không đúng, đang đe dọa nghiêm trọng vùng lũ nặng; tiếng kêu thét của các nạn nhân từ trong vùng lũ; đến các ý kiến phát biểu gay gắt, làm nóng lên ngay tại diễn đàn Quốc hội đang họp; thế mà Bộ Công thương và các ông chủ giám đốc các công trình thủy điện, vẫn cãi bay cãi biến, cho rằng, việc vận hành xả lũ làm đúng quy trình?! Tuy nhiên, cần phải làm rõ thêm về chọn thời điểm xả lũ từng hồ đập; về sự phối hợp với địa phương, thông báo cho nhân dân kịp chuẩn bị; không thể để việc xả lũ kiểu “đánh úp” như vừa qua; và quy trách nhiệm, có hình thức sử lý sai phạm; kể cả việc truy tố nếu xét thấy có cơ sở pháp lý, theo như ý kiến của các đại biểu Quốc hội đề nghị.
Qua đợt lũ lụt tàn phá nặng nề, gây tổn thất nghiêm trọng ở Miền Trung lần này; đã bộc lộ nhiều sai lầm, khuyết điểm, không chỉ ở cấp chỉ đạo điều hành cụ thể; mà có thể khẳng định rằng, nó còn liên quan đến cả cấp hoạch định chủ trương chính sách và lãnh đạo ở tầm nấc vĩ mô. Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy, nghe thấy trong các văn kiện, đường lối, nghị quyết; trong các chủ trương chính sách, trong các hội nghị hội thảo, cụm từ “phát triển bền vững”. Cụm từ này thật hay, thật đẹp, bởi nó là yêu cầu số một cho xu hướng phát triển của thời đại; dân tộc nào, đất nước nào không tôn trọng, không tuân thủ, chỉ coi ký các cam kết quốc tế là xong; có khi còn sính đem cụm từ này đi diễn thuyết, như là “mốt”; nhưng tư duy lại trống rỗng; nói mà không làm, hoặc nói một đằng làm một nẻo; chỉ quen với lối tư duy cũ kỹ ăn sổi ở thì, “sống khóa”; chỉ biết lợi ích trước mắt, cục bộ, ích kỷ; mà không nghĩ đến hậu quả lâu dài, do không lấy việc “phát triển bền vững”, làm trọng; thì đất nước ấy, dân tộc ấy, sẽ luôn gặp khó khăn trong sự phát triển; bị tụt hậu, và sẽ không có tương lai tốt đẹp; là điều chắc chắn, không còn phải nghi ngờ gì nữa. /.
Hữu Quả
Theo DĐXHDS

HDTG Blog

Cảm ơn bạn đã ghé thăm.

0 nhận xét:

BÀI ĐĂNG PHỔ BIẾN